چه نوع کیستی باعث ناباروری می شود؟
- دکتر مقدس زاده
- اسفند 28, 1402
- 3:40 ب.ظ
- بدون نظر
در این مقاله به این موضوع می پردازیم که چه نوع کیستی باعث ناباروری می شود. قبل از شروع بحث در مورد کیست تخمدان مهم است به خاطر داشته باشید که این بیماری یک بیماری شایع است و در بیشتر موارد خطر خاصی به دنبال خود نخواهد داشت. با این وجود باید تا جایی که در توان شما است از ابتلا به آن جلوگیری کنید و در صورت ابتلا به آن نیز باید تمام تلاش خود را برای برطرف کردن و درمان آن به کار ببرید.
در ادامه ابتدا توضیح می دهیم که کیست تخمدان چیست. در ادامه انواع کیست تخمدان و ارتباط آن با ناباروری را توضیح می دهیم. سپس علائم این بیماری را ذکر می کنیم. بعد از آن به سراغ تشخیص کیست تخمدان می رویم. درمان این بیماری و راه های جلوگیری از آن نیز مباحث بعدی مطرح شده در این مقاله خواهند بود.
کیست تخمدان چیست؟
قبل از این که به توضیح کیست تخمدان بپردازیم باید تخمدان را توصیف کنیم. اگر با آناتومی رحم آشنا باشید می دانید که تخمدان ها دو اندام تناسلی زنانه هستند که در دو طرف رحم قرار دارند. تخمدان ها وظایف مهمی در سیستم تولید مثل زنان دارند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تولید تخمک: تخمک ها سلول های جنسی زنانه هستند که در لقاح با اسپرم مرد برای تشکیل جنین ترکیب می شوند.
- تولید هورمون ها: تخمدان ها هورمون های استروژن و پروژسترون را تولید می کنند که مسئول تنظیم چرخه قاعدگی و بارداری هستند.
کیست تخمدان نیز کیسه ای پر از مایع است که در تخمدان ایجاد می شود. کیست های تخمدان شایع هستند و می توانند در زنان در هر سنی رخ دهند.
انواع کیست تخمدان و ارتباط آن با ناباروری
کیست تخمدان، انواع مختلفی دارد. همه کیست های تخمدان باعث ناباروری نمی شوند. انواع کیست های تخمدان و ارتباط آن ها با ناباروری:
کیست های فولیکولی و کیست های لوتئال
- کیست های فولیکولی: این نوع کیست شایع ترین نوع کیست تخمدان است و در فولیکول، یعنی کیسه ای که تخمک در آن رشد می کند، ایجاد می شود. اگر فولیکول پاره نشود و تخمک آزاد نگردد، کیست فولیکولی ایجاد می شود.
- کیست های لوتئال: این نوع کیست زمانی ایجاد می شود که کیسه فولیکول پس از آزاد شدن تخمک بسته نشود.
این نوع کیست ها معمولاً بی خطر هستند و به خودی خود و بدون درمان در عرض چند ماه از بین می روند. همچنین این کیست ها به ندرت باعث ناباروری می شوند.
کیست های اندومتریوما
این نوع کیست زمانی ایجاد می شود که بافت رحم در خارج از رحم، معمولاً روی تخمدان، رشد می کند. کیست های اندومتریوما می توانند باعث ناباروری شوند، زیرا می توانند به لوله های فالوپ آسیب برسانند یا تخمک گذاری را مختل کنند. درمان این نوع کیست ها می تواند به بهبود باروری کمک کند.
کیست های درموئید
این نوع کیست از سلول های جنینی ایجاد می شود و می تواند حاوی مو، دندان یا سایر بافت ها باشد. کیست های درموئید معمولاً بی خطر هستند و به ندرت باعث ناباروری می شوند. البته اگر کیست درموئید بزرگ باشد، ممکن است به لوله های فالوپ یا تخمدان ها آسیب برساند و باعث ناباروری شود.
کیست های سیستادنوما
این نوع کیست از سلول های سطح تخمدان ایجاد می شود کیست های سیستادنوما می توانند باعث ناباروری شوند، زیرا می توانند به لوله های فالوپ یا تخمدان ها آسیب برسانند. درمان این نوع کیست ها می تواند به بهبود باروری کمک کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی است که در زنان در سنین باروری رخ می دهد و می تواند باعث ناباروری آن ها شود. PCOS با علائمی مانند قاعدگی نامنظم، چاقی، افزایش موهای زائد و آکنه همراه است. درمان PCOS می تواند به بهبود باروری کمک کند.
عوامل دیگر موثر در ناباروری
علاوه بر کیست، عوامل دیگری که می توانند بر باروری زنان تأثیر بگذارند، عبارت هستند از:
- سن: باروری زنان با افزایش سن کاهش می یابد.
- سلامت عمومی: سلامتی عمومی ضعیف می تواند بر باروری تأثیر بگذارد.
- بیماری های مقاربتی: بیماری های مقاربتی می توانند به لوله های فالوپ آسیب برسانند و باعث ناباروری شوند.
- مشکلات مربوط به تخمک گذاری: مشکلات مربوط به تخمک گذاری می تواند باروری را دشوار کند.
- مشکلات مربوط به لوله های فالوپ: انسداد یا آسیب به لوله های فالوپ می تواند باروری را دشوار کند.
- مشکلات مربوط به رحم: مشکلات مربوط به رحم، مانند فیبروم رحم، می تواند باروری را دشوار کند.
اگر در باردار شدن مشکل دارید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند علت ناباروری را تشخیص دهد و درمان مناسب را برای شما تجویز کند.
علائم کیست تخمدان
علائم کیست تخمدان به نوع، اندازه و محل کیست بستگی دارد. البته در برخی موارد، کیست تخمدان هیچ علائمی ایجاد نمی کند. از سوی دیگر مهم است به خاطر داشته باشید که علائم کیست تخمدان می تواند مشابه علائم سایر بیماری ها باشد. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید تا علت آن علائم را برای شما مشخص نماید. علائم رایج کیست تخمدان:
- درد لگن:
- این شایع ترین علامت کیست تخمدان است.
- درد می تواند تیز، مبهم یا مداوم باشد.
- درد ممکن است در یک طرف یا هر دو طرف لگن احساس شود.
- درد ممکن است قبل از قاعدگی، در طول قاعدگی یا بعد از قاعدگی بدتر شود.
- نفخ:
- کیست تخمدان می‌تواند باعث نفخ و احساس پری در شکم شود.
- نفخ ممکن است با درد لگن همراه باشد.
- حالت تهوع و استفراغ:
- کیست تخمدان می تواند باعث حالت تهوع و استفراغ شود.
- حالت تهوع و استفراغ ممکن است با درد لگن و نفخ همراه باشد.
- تکرر ادرار:
- کیست تخمدان می تواند باعث تکرر ادرار شود.
- تکرر ادرار ممکن است با درد لگن و نفخ همراه باشد.
- یبوست:
- کیست تخمدان می تواند باعث یبوست شود.
- یبوست ممکن است با درد لگن و نفخ همراه باشد.
- درد در هنگام مقاربت:
- کیست تخمدان می تواند باعث درد در هنگام مقاربت شود.
- درد در هنگام مقاربت ممکن است با درد لگن همراه باشد.
- خونریزی غیر طبیعی واژن:
- کیست تخمدان می تواند باعث خونریزی غیر طبیعی واژن شود.
- خونریزی غیر طبیعی واژن ممکن است بین پریودها یا بعد از مقاربت رخ دهد.
- لکه بینی:
- کیست تخمدان می تواند باعث لکه بینی قهوه ای یا صورتی شود.
- لکه بینی ممکن است قبل از قاعدگی یا بعد از قاعدگی رخ دهد.
- احساس پری در شکم:
- ممکن است احساس پری یا سنگینی در شکم خود داشته باشید.
- این احساس ممکن است با درد لگن همراه باشد.
- احساس سیری زودرس:
- ممکن است احساس سیری زودرس داشته باشید، حتی اگر هنوز مقدار کمی غذا خورده باشید.
- این احساس ممکن است با نفخ و درد لگن همراه باشد.
تشخیص کیست تخمدان
تشخیص کیست تخمدان معمولاً توسط متخصص زنان انجام می شود. مراحل تشخیص این بیماری که باید به آن توجه کرد:
- معاینه لگن:
پزشک معاینه لگنی انجام می دهد تا دهانه رحم شما را از نظر وجود علائم التهاب یا عفونت بررسی کند. معاینه لگن شامل معاینه خارجی اندام تناسلی، معاینه داخلی با اسپکولوم و معاینه bimanual (دستی) است.
- سونوگرافی:
در این آزمایش، از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از تخمدان ها استفاده می شود. سونوگرافی می‌تواند کیست تخمدان را تشخیص دهد و اندازه و محل آن را تعیین کند. همچنین سونوگرافی می تواند به تشخیص انواع مختلف کیست تخمدان کمک نماید.
- آزمایش خون:
آزمایش خون می تواند به تشخیص نوع کیست تخمدان کمک کند. همچنین آزمایش خون می تواند به بررسی بارداری یا سایر شرایطی که ممکن است علائمی مشابه کیست تخمدان ایجاد نماید، کمک کند.
- CT اسکن یا MRI:
در برخی موارد، ممکن است از CT اسکن یا MRI برای بررسی دقیق تر تخمدان ها و کیست استفاده شود. همچنین CT اسکن یا MRI می تواند به تشخیص کیست های تخمدان که با سونوگرافی قابل مشاهده نیستند، کمک کند.
درمان کیست تخمدان
درمان کیست تخمدان به نوع کیست، اندازه آن، علائم، سن و باروری فرد بستگی دارد. در اینجا چند روش رایج برای درمان کیست تخمدان آورده شده است:
- صبر و انتظار:
بیشتر کیست های تخمدان به خودی خود و بدون درمان در عرض چند ماه از بین می روند. پزشک ممکن است توصیه کند که صبر کنید و ببینید آیا کیست به طور طبیعی از بین می رود یا خیر. البته در این مدت، سونوگرافی های دوره ای برای بررسی اندازه و وضعیت کیست انجام می شود.
- داروهای هورمونی:
قرص های ضد بارداری خوراکی: می توانند به پیش گیری از تشکیل کیست های جدید کمک کنند. پروژسترون نیز می تواند به کوچک شدن کیست های موجود کمک کند. داروهای ضد بارداری خوراکی یا پروژسترون ممکن است برای تنظیم چرخه قاعدگی و تخمک گذاری و کاهش خطر ابتلا به کیست تخمدان در آینده تجویز شوند.
- لاپاراسکوپی:
یک روش جراحی کم تهاجمی است که برای برداشتن کیست تخمدان استفاده می شود. در لاپاراسکوپی، جراح چند برش کوچک در شکم ایجاد می کند و از طریق این برش ها، کیست را با استفاده از ابزارهای مخصوص برمی دارد. لاپاراسکوپی معمولاً برای کیست های بزرگ یا کیست هایی که علائم ایجاد می کنند استفاده می شود.
- لاپاراتومی:
یک روش جراحی است که برای برداشتن کیست تخمدان از طریق یک برش بزرگ در شکم استفاده می شود. لاپاراتومی معمولاً برای کیست های بسیار بزرگ یا کیست هایی که به تخمدان چسبیده اند استفاده می شود.
- سایر روش ها:
در برخی موارد، ممکن است از روش های دیگری مانند تخلیه کیست با سوزن یا فریز کردن کیست (کرایوتراپی) استفاده شود.
انتخاب روش درمان
انتخاب روش درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد. مهم است که با پزشک خود در مورد بهترین روش درمان برای شما صحبت کنید. نکاتی برای کمک در انتخاب روش درمان کیستیک تخمدان:
- نوع کیست تخمدان را در نظر بگیرید.
- اندازه کیست تخمدان را لحاظ کنید.
- علائمی را که تجربه می‌کنید در نظر بگیرید.
- سن و باروری خود را در نظر بگیرید.
- با پزشک خود در مورد مزایا و معایب هر روش درمانی صحبت کنید.
پیش گیری از کیست تخمدان
هیچ راه قطعی برای پیش گیری از کیست تخمدان وجود ندارد. با این حال، می توانید با انجام برخی اقدامات، خطر ابتلا به آن را کاهش دهید:
- معاینات منظم لگن:
معاینات منظم لگن می تواند به پزشک شما کمک کند تا کیست تخمدان را در مراحل اولیه تشخیص دهد، زمانی که درمان آن آسان تر است.
- استفاده از روش های پیش گیری از بارداری هورمونی:
استفاده از روش های پیش گیری از بارداری هورمونی مانند قرص های ضد بارداری، می تواند به تنظیم چرخه قاعدگی و تخمک گذاری کمک کند و احتمال ایجاد کیست تخمدان را کاهش دهد.
- حفظ وزن سالم:
چاقی می تواند خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش دهد. حفظ وزن سالم می تواند به کاهش این خطر کمک کند.
- رژیم غذایی سالم:
مصرف غذاهای سالم و سرشار از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل می تواند به حفظ سلامت تخمدان ها و کاهش خطر ابتلا به کیست تخمدان کمک کند.
- ورزش منظم:
ورزش منظم می تواند به تعادل هورمون ها و کاهش خطر ابتلا به کیست تخمدان کمک کند.
- کاهش استرس:
استرس می تواند هورمون ها را نامتعادل کند و خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش دهد. یافتن راه هایی برای کاهش استرس، مانند یوگا، مدیتیشن یا تنفس عمیق، می تواند به سلامت تخمدان ها و کاهش خطر ابتلا به کیست تخمدان کمک کند.
- عدم مصرف دخانیات:
مصرف دخانیات می تواند خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش دهد. ترک سیگار می تواند به کاهش این خطر کمک کند.
- مصرف مکمل های غذایی:
برخی از مکمل های غذایی مانند اسید فولیک، ویتامین B12 و inositol ممکن است به کاهش خطر ابتلا به کیست تخمدان کمک کنند. با این حال، قبل از مصرف هر گونه مکمل غذایی با پزشک خود مشورت کنید.
ذکر این نکته در مورد پیش گیری از کیست تخمدان ضروری است که اگر علائمی مانند درد لگن، نفخ، حالت تهوع یا استفراغ را تجربه کردید، به پزشک مراجعه نمایید.
نتیجه گیری
در این مقاله قصد داشتیم ببینیم کدام نوع کیست باعث ناباروری می شود. کیست تخمدان کیسه ای پر از مایع است که در تخمدان ایجاد می گردد و در شرایطی می تواند موجب ناباروری فرد شود. اگر به این بیماری مبتلا هستید باید بدانید که با درمان مناسب، اکثر زنان می توانند بدون هیچ مشکلی از کیست تخمدان عبور کنند. اگر هم سابقه کیست تخمدان دارید، به طور منظم با پزشک خود چکاپ کنید.
از سوی دیگر اگر تا به حال به این بیماری مبتلا نشده اید، به فکر پیش گیری از آن باشید. در حالی که هیچ راه قطعی برای جلوگیری از کیست تخمدان وجود ندارد، با انجام اقداماتی می توانید در جهت حفظ سلامت تخمدان ها و کاهش خطر ابتلا به آن گام بردارید.
