ناباروری چیست؟

ناباروری به معنی عدم توانایی برای بچه‌دار شدن است. زمانی که زوجین یک سال رابطه زناشویی محافظت نشده داشته باشند، اما بچه‌دار نشوند به آن‌ها زوج نابارور می‌گویند. ناباروری به این معنا نیست که زوجین به‌ هیچ‌وجه نمی‌توانند بچه‌دار شوند؛ بلکه به این معنی است که برای باردارشدن نیاز به درمان دارند. معمولاً خانم‌هایی که سن آن‌ها بیش از ۳۵ سال باشد، درصورتی‌ که پس از ۶ ماه رابطه زناشویی محافظت نشده، نتوانند بچه‌دار شوند، جز زوج‌ های نابارور محسوب می‌شوند و باید برای درمان آن اقدام کنند.

ناباروری در واقع یک نوع بیماری است که در سال‌های اخیر شیوع بسیاری پیدا کرده است. صرف نظر از عواملی که باعث ناباروری در زنان و مردان می شوند، تنها ۱۰ الی ۱۵% از زوجین این مشکل را دارند و نمی توانند بدون کمک پزشک یا درمان‌های مرسوم بچه‌دار شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله آیا ناباروری زنان قابل درمان است را مطالعه کنید.

ناباروری در زنان

در سال‌های گذشته تصور می شد که علت اصلی ناباروری وجود مشکل در زنان است و به‌هیچ‌وجه تصور نمی کردند که ممکن است مردان دارای مشکل باشند و نتوانند بچه‌دار شوند. اما با پیشرفت علم و برچیده شدن این باورهای غلط امروزه پزشکان هنگام بررسی علت های ناباروری از هر دو نفر زوجین آزمایش هایی را به عمل می آورند تا مشخص شود که مشکل اصلی از طرف کدام است و چه راه‌هایی را برای درمان باید پیش بگیرند.

چسبندگی رحم

یکی از دلایل اصلی که باعث ایجاد ناباروری در زنان می شود، چسبندگی رحم و چسبندگی لوله فالوپ است. دستگاه تناسلی زنان اهمیت ویژه ای در باروری دارد. با توجه به اینکه لقاح و به وجود آمدن جنین در بدن زن صورت می گیرد، بنابراین تمام قسمت های رحم باید عملکرد طبیعی داشته باشند. در صورتی که هرگونه مشکلی مانند گرفتگی لوله های فالوپ وجود داشته باشد، تخمک بارور شده نمی تواند به رحم منتقل شود و در آنجا لانه گزینی کند. بنابراین باید با استفاده از راه‌های تشخیصی، مناسب این مشکلات را در زنان شناسایی کرد و درمان‌های مناسب را برای آن‌ها پیدا کرد.

علائم ناباروری در زنان

بسیاری از مشکلات ناباروری زوجین که قابل درمان هم هستند، ناشی از عدم کارکرد صحیح دستگاه تولید مثل زنانه است. از جمله علائم ناباروری در زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد.

قاعدگی نامنظم

چرخه قاعدگی زنان ۲۸ روز است، اما برخی از خانم ها از ۲۸ تا ۳۵ روز چرخه قاعدگی متفاوتی دارند. اگر به هر دلیلی این چرخه بیشتر شود و قاعدگی خانم ها نامنظم باشد می تواند علائم بروز مشکلات ناباروری مانند سندروم تخمدان پلی کیستیک باشد.

قاعدگی دردناک

خانم هایی که هنگام قاعدگی از دردهای شدید رنج می برند و دچار گرفتگی عضلانی می شوند، ممکن است مشکلاتی نظیر آندومتریوز داشته باشند که در نهایت منجر به ناباروری می شود.

نداشتن قاعدگی

خانم هایی که پریود نمی شوند، قطعاً دارای مشکل هستند که می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. این افراد باید توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرند.

اختلالات هورمونی

بیماری های هورمونی می توانند دلایل مختلفی داشته باشد، اما از علائم آن‌ها وجود موهای زائد در صورت و بدن خانم ها است که باعث کاهش میل جنسی شده و مشکلات پوستی هم برای آن‌ها ایجاد می کند. افزایش وزن نیز از علائم مشکلات هورمونی است.

درد هنگام رابطه جنسی

دردهایی که خانم ها هنگام مقاربت احساس می کنند طبیعی نیست و ممکن است دلایل زمینه ای داشته باشد که جزو مشکلات ناباروری محسوب می شوند.

سقط های مکرر

مشکلات هورمونی و بیماری‌های زمینه‌ای در برخی از خانم ها مثل رحم دوشاخ باعث سقط های مکرر می شود و از علائم ناباروری محسوب می شود. مشکلات دیگری مانند آندومتریوز می تواند از باروری خانم ها جلوگیری کند. عدم لانه گزینی تخمک در دیواره رحم از مشکلات دیگری است که مربوط به خانم ها می شود. عدم توانایی تخمک برای لانه گزینی در دیواره رحم باعث سقط های مکرر می شود.

به طور کلی دستگاه تولید مثل زنان بسیار پیچیده است و از بخش های مختلفی تشکیل شده که بروز مشکل در هر یک از این بخش ها، می تواند باعث ایجاد ناباروری شود و نیاز به درمان ویژه‌ای داشته باشد.

روش های تشخیص ناباروری در زنان

خوشبختانه در سال‌های اخیر به دلیل پیشرفت علم پزشکی، روش های بسیار مؤثری برای تشخیص و درمان ناباروری خانم ها و آقایان به وجود آمده است و تا حد بسیار بالایی مشکلات ناباروری زوجین برطرف شده است. از جمله این روش‌های مؤثر می توان به موارد زیر اشاره کرد.

سونوگرافی واژینال

سونوگرافی واژینال یکی از روش هایی است که برای تشخیص مشکلات ناباروری توسط پزشک متخصص زنان و زایمان استفاده می شود. در این روش مبدل دستگاه سونوگرافی که شبیه تامپون است وارد واژن می شود. پزشک آن را در اطراف لگن حرکت می دهد تا بتواند در صورت وجود مشکل در لوله های رحمی یا فضای لگن آن را پیدا کند.

این روش برای تشخیص بیماری هایی مانند سرطان دستگاه تناسلی، کیست تخمدان و یا بررسی مشکلات ناباروری بسیار کاربرد دارد. پزشک برای شناسایی مشکلاتی مانند نامنظم بودن قاعدگی، وجود جفت سرراهی هنگام بارداری یا بررسی علائم و دلایل سقط جنین از سونوگرافی واژینال استفاده می کند. در صورتی که بیماران مشکلاتی مانند کیست های تخمدان یا فیبروم داشته باشند نیز با استفاده از این روش تشخیص داده می شود.

عکس رنگی رحم

عکس رنگی رحم نیز یکی دیگر از روش‌های تشخیص علت ناباروری در زنان است. پزشک متخصص زنان و زایمان برای تشخیص مشکلاتی مانند انسداد لوله های رحمی یا چسبندگی رحم از عکس رنگی استفاده می کند. در این روش یک مایع حاوی ید توسط پزشکی یا رادیولوژیست به داخل واژن تزریق می شود. این ماده حاجب کل حفره رحم را پر می کند. به این صورت اگر ماده به بخش های بالایی مانند لوله ها نرسد نشان می دهد که لوله ها بسته هستند و نیاز به جراحی وجود دارد. مقاله تفاوت عکس رنگی رحم و سونوگرافی واژینال را مطالعه کنید.

علائم ناباروری در مردان

معمولاً یک سوم از زوج های نابارور به دلیل وجود مشکل در مردان باردار نمی شوند. علائم ناباروری در مردان چندان واضح نیست و تنها هنگامی مشخص می‌شود که از روش های تشخیصی برای تعیین کردن دلیل آن استفاده شود.

مشکلات ارثی، مشکلات هورمونی و یا وجود بیماری های بیضه باعث ناباروری می شود. برخی از علائم که می تواند هشدار دهنده باشد عبارتند از:

عدم عملکرد جنسی مناسب
زود انزالی یا کاهش میل جنسی
مشکلات اختلال در نعوظ
احساس درد یا وجود توده در داخل بیضه
عفونت های تنفسی بالا در مردان
وجود اختلال بویایی در مردان
رشد غیر طبیعی بافت سینه مردان
ناهنجاری های کروموزومی و مشکلات هورمونی که موجب کاهش موی صورت و بدن مردان می شود
کم بودن تعداد اسپرم ها

روش های تشخیص ناباروری در مردان

همانطور که اشاره کردیم موارد ناباروری مردان بسیار کمتر از زنان است، اما درمان مشکل مردان به زمان بیشتری نیاز دارد و سخت تر از درمان ناباروری در زنان است. برخی از روش های تشخیص ناباروری در مردان که به پزشک کمک می کند تا روش مناسبی برای درمان پیدا کند عبارتند از:

آزمایش منی

این آزمایش اولین راه تشخیص ناباروری در مردان است. پزشک با استفاده از نمونه گرفته شده می تواند مقدار اسپرم های موجود در هر انزال و کیفیت آن‌ها را بررسی کند.

آزمایش خون

برخی از مشکلات هورمونی هستند که در مردان ایجاد ناباروری می کنند. با انجام آزمایش خون می توان آن‌ها را شناسایی کرد.

تصویر برداری

تصویر برداری از دستگاه تناسلی مردان می تواند آناتومی دستگاه تناسلی را مشخص کند و در صورت وجود هرگونه مشکل به پزشک نشان دهد.

انجام تست ادرار پس از انزال

یکی از مشکلاتی که مردان نابارور به آن دچار هستند، بازگشت انزال یا پس زده شدن مایع منی است. به همین خاطر پزشکان پس از انزال یک نمونه ادرار از بیمار می گیرند تا ببینند آیا منی به مثانه بر می گردد.

سونوگرافی اسکروتوم

این سونوگرافی برای تشخیص وجود واریکوسل در بیضه ها انجام می شود.

سونوگرافی ترانس رکتال

این روش می تواند یک تصویر واضح از غده پروستات و تمام بافت های اطراف آن را به پزشک نشان دهد. این سونوگرافی از بخش مقعد انجام می‌شود و برای تشخیص ناباروری در مردان قابل استفاده است.

آزمایش بیوپسی بیضه

در این روش پزشک از یک سوزن استفاده می کند و یک نمونه گیری از بیضه انجام می دهد. به این صورت مشخص می‌شود که تولید اسپرم به صورت طبیعی صورت می گیرد یا به دلیل مسدود بودن لوله های انتقال آن، به درستی انجام نمی شود.

آزمایش ژنتیک

وجود ناهنجاری های ژنتیکی و نقص کروموزومی در این آزمایش شناسایی می شود و به درمان ناباروری مردان کمک می کند.

کلام پایانی

علائم ناباروری در مردان و زنان متفاوت است، اما در نهایت این علائم هستند که از باروری جلوگیری می کنند. به همین خاطر پزشک متخصص برای بررسی دلیل ناباروری زوجین با بررسی علائم هر دو طرف و استفاده از روش های تشخیص و درمان مناسب به زوجین کمک می کند تا مشکلات خود را برطرف کنند. در این مقاله با بررسی علائم ناباروری در مردان و زنان و روش های تشخیصی برای هر یک در خدمت شما بودیم.

منبع:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12268268/